ཉིན་ལྔ་པ། Ngày Thứ Năm
སུ་ལ།
Đến Ai?
ང་ཡང་ཝེཊ་ནཱམ་ནས་ཡིན།
ང་ལ་ཆོས་གྲོགས་བཞི་ཡོད།
དྲ་གནས་དེའི་མིང་ལ་ཆོས་སྐད་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ངའི་ཆོས་གྲོགས་ཟླ་བ་ལགས་ལ་ཁྱི་གཅིག་ཡོད་རེད།
ཁོང་གི་ཁྱིའི་མིང་ལ་ངཱོ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ང་ལ་ Tôi, / པད་མ་ Pema, / ཟེར་གྱི་ཡོད được gọi là །
ང་ Tôi, ཡང་ cũng, / ཝེཊ་ནཱམ་ Việt Nam, ནས་ từ, / ཡིན thì, །
ང་ལ་ Tôi, / ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo, བཞི་ bốn, / ཡོད có, །
ང་ཚོ་ལ་ chúng tôi, / དྲ་གནས་ trang mạng, / ཡོད có, །
དྲ་གནས་ trang mạng, དེ đó, cái, འི་ của, མིང་ tên, ལ་ tới/cho, / ཆོས་སྐད་ ngôn ngữ Đạo, / ཟེར་གྱི་ཡོད được gọi là, །
ངའི་ của tôi, ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo, ཟླ་བ་ Dawa, ལགས་ tôn trọng, ལ་ tới, / གཟིམ་ཁྱི་ chú chó (kính ngữ), གཅིག་ một, / ཡོད་རེད có, །
ཁོང་གི་ của anh ấy/cô ấy, ཁྱི chú chó, འི་ của, མིང་ tên, ལ་ tới/cho, / ངཱོ་ Ngô / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
ཁྱི་ chó, དེ་ đó, cái, ལ་ tới, / རྔ་མ་ đuôi, / ཡོད་མ་རེད không có,
ཁྱི་དེ་ལ་རྔ་མ་ཡོད་མ་རེད།
ང་ལ་པད་མ་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ང་ཚོ་ལ་དྲ་གནས་གཅིག་ཡོད།
-
གླེང་མོལ། Hội Thoại:
ཁོང་ཚོ་ལ་དྲ་གནས་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ཟླ་བ་ལ་ག་རེ་ཡོད་རེད།
ཁོང་གི་མིང་ལ་ག་རེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཡང་ཝེཊ་ནཱམ་ནས་རེད་པས།
ཁོང་ལ་པད་མ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
རེད། ཁོང་ཡང་ཝེཊ་ནཱམ་ནས་རེད།
ཁོང་ལ་ཆོས་གྲོགས་ཡོད་རེད་པས།
ཡོད་རེད། ཁོང་ལ་ཆོས་གྲོགས་ཡོད་རེད།
ཡོད་རེད། ཁོང་ཚོ་ལ་དྲ་གནས་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཚོའི་དྲ་གནས་ཀྱི་མིང་ལ་ག་རེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཚོའི་དྲ་གནས་ཀྱི་མིང་ལ་ཆོས་སྐད་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ཟླ་བ་ལ་ཁྱི་གཅིག་ཡོད་རེད།
ཁྱི་དེའི་མིང་ལ་ག་རེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁྱི་དེའི་མིང་ལ་ངཱོ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁྱི་དེ་ལ་ག་རེ་ཡོད་མ་རེད།
ཨཱ་ལས། ཁྱེད་རང་ལ་ཁྱི་ཡོད་པས།
ཁྱི་དེ་ལ་རྔ་མ་ཡོད་མ་རེད།
ལགས་མེད། ང་ལ་ཁྱི་མེད། ཡིན་ན་ཡང་ང་ལ་ཞི་མི་ཡོད།
ཁྱེད་རང་ཚོ་ལ་ག་རེ་ཡོད།
A: ཁོང་ལ་ của anh ấy/cô ấy, / ག་རེ་ gì, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
B: ཁོང་ལ་ của anh ấy/cô ấy / པད་མ་ Pema, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là །
A: ཁོང་ của anh ấy/cô ấy, ཡང་ cũng, / ཝེཊ་ནཱམ་ Việt Nam, ནས་ từ, / རེད་ thì, པས ?, །
B: རེད། Vâng, ཁོང་ của anh ấy/cô ấy, ཡང་ cũng, / ཝེཊ་ནཱམ་ Việt Nam, ནས་ từ, / རེད thì, །
A: ཁོང་ལ་ của anh ấy/cô ấy, / ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo, / ཡོད་རེད་ có, པས ?, །
B: ཡོད་རེད། Vâng, ཁོང་ལ་ của anh ấy/cô ấy, / ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo, / ཡོད་རེད có, །
A: ཁོང་ཚོ་ལ་ họ, / དྲ་གནས་ trang mạng, / ཡོད་རེད་ có, པས ?, །
B: ཡོད་རེད། Có, ཁོང་ཚོ་ལ་ của họ, / དྲ་གནས་ trang mạng, / ཡོད་རེད có, །
A: ཁོང་ཚོའི་ của họ, དྲ་གནས་ trang mạng, ཀྱི་ của, མིང་ tên, ལ་ tới, / ག་རེ་ gì, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
B: ཁོང་ཚོའི་ của họ, དྲ་གནས་ trang mạng, ཀྱི་ của, མིང་ tên, ལ་ tới, / ཆོས་སྐད་ bạn Đạo, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
A: ཁོང་གི་ của anh ấy/cô ấy, ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo, ཟླ་བ་ Dawa, ལ་ tới, / ག་རེ་ gì, / ཡོད་རེད có, །
B: ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ bạn Đạo của anh ấy/cô ấy, ཟླ་བ་ Dawa, ལ་ tới, / ཁྱི་ chó, གཅིག་ một, (ཞིག་/ཅིག་ཤིག་), / ཡོད་རེད có, །
A: ཁྱི་དེའི་མིང་ tên của chú chó, ལ་ tới, / ག་རེ་ gì, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
B: ཁྱི་དེའི་མིང་ tên của chú chó, ལ་ tới/cho, / ངཱོ་ Ngô, / ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད được gọi là, །
A: ཁྱི་དེ་ chú chó đó, ལ་ tới, / ག་རེ་ gì, / ཡོད་མ་རེད không có, །
B: ཁྱི་ chú chó, དེ་ đó/cái, ལ་ tới, / རྔ་མ་ đuôi, / ཡོད་མ་རེད không có, །
A: ཨཱ་ལས། tôi hiểu rồi, ཁྱེད་རང་ bạn, ལ་ tới, / ཁྱི་ chú chó, / ཡོད་ có, པས ?, །
B: ལགས་མེད། Không, ང་ལ་ tôi, / ཁྱི་ chó, / མེད không có, ། > ཡིན་ན་ཡང་ nhưng, ང་ལ་ tôi, / ཞི་མི་ mèo, / ཡོད có, །
A/B: ཁྱེད་རང་ཚོ་ bạn (số nhiều), ལ་ tới, / ག་རེ་ gì, / ཡོད có, །
-
སྦྱོང་བརྡར། Thực Hành:
1.
སུ་ལ་ đến ai
ང་ལ་ tôi
ང་ལ་ཉི་མ་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད།
ང་ལ་དེབ་མང་པོ་མེད།
ང་ཚོ་ལ་ chúng tôi
ང་ཚོ་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད།
ང་ཚོ་ལ་དེབ་མང་པོ་མེད།
ཁོང་ལ་ anh ấy/cô ấy
ཁོང་ལ་ཟླ་བ་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་ལ་ཁྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་ལ་ཞི་མི་ཡོད་མ་རེད།
ཁོང་ལ་རྐང་འཁོར་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་ལ་ཞི་མི་ཡོད་མ་རེད་པས།
ཁོང་ཚོ་ལ་ họ
ཁོང་ཚོ་ལ་ཁྱི་ཡོད་རེད།
ཁོང་ཚོ་ལ་ཞི་མི་ཡོད་མ་རེད།
ཁོང་ཚོ་ལ་རྐང་འཁོར་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་ཚོ་ལ་རྐང་འཁོར་ཡོད་མ་རེད་པས།
ཁྱེད་རང་ལ་ bạn (vị ngữ số ít)
ཁྱེད་རང་ལ་ཁ་པར་ཡོད་པས།
ཁྱེད་རང་ལ་ཁ་པར་མེད་པས།
ཁྱེད་རང་ཚོ་ལ་ bạn (vị ngữ số nhiều)
ཁྱེད་རང་ཚོ་ལ་མོ་ཊ་ཡོད་པས།
ཁྱེད་རང་ཚོ་ལ་མོ་ཊ་མེད་པས།
ངའི་གྲོགས་པོ་ལ་སྦག་སྦག་ཡོད་རེད།
ངའི་དགའ་རོགས་ལ་སྦག་སྦག་ཡོད་མ་རེད།
ཟླ་བ་ལ་ཞི་མི་ཡོད་རེད་པས།
ཟླ་བ་ལ་ཞི་མི་ཡོད་མ་རེད་པས།
ཁྱི་ལ་ chú chó (vị ngữ)
ཁྱི་ལ་རྔ་མ་ཡོད་རེད།
ཁྱི་ལ་ར་ཅོ་ཡོད་མ་རེད།
ཁྱི་ལ་རྔ་མ་ཡོད་རེད་པས།
ཁོང་གི་ཁྱི་ལ་རྔ་མ་ཡོད་མ་རེད་པས།
2. Trả lời các câu hỏi dựa vào ”kiến thức đã được khám phá ra" khi xem các bức tranh:
A: པད་མ་ལ་ག་རེ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: གློག་ཀླད་སུ་ལ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: སྒང་ཕུག་སུ་ལ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ལྷ་མོ་ལ་ག་རེ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱི་སུ་ལ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱི་ལ་ག་རེ་འདུག
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
3. Trả lời các câu hỏi dựa trên ”kiến thức đã được công nhận" khi xem tranh (ở phần 2)
A: པད་མ་ལ་ཁྱི་ཡོད་རེད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: མོ་ཊ་སུ་ལ་ཡོད་རེད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: རྡོ་རྗེ་ལ་ཁྱི་ཡོད་མ་རེད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: སྒང་ཕུག་སུ་ལ་ཡོད་རེད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ངཱོ་ལ་ག་རེ་ཡོད་མ་རེད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
4. Trả lời câu hỏi dựa vào ”kiến thức có sự tham gia cá nhân" khi xem tranh:
A: ཁྱེད་རང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁོང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁོང་ལ་གློག་ཀླད་མེད་པས།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁོང་ལ་ག་རེ་ཡོད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
A: ཁྱེད་རང་གི་གློག་ཀླད་སུ་ལ་ཡོད།
B: ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
-
Từ vựng hôm nay:
སུ་ལ་ ai, / བཞི་ bốn, / ཆོས་སྐད་ tiếng Đạo, / ངཱོ་ Ngô (tên của chú chó), / ཡིན་ན་ཡང་ nhưng
ཁྱི་ chú chó
དྲ་གནས་/དྲ་ཚིགས་ trang mạng
གཅིག་ một
ར་ཅོ་ sừng
རྔ་མ་ đuôi
-
Từ vựng liên quan:
1.
ཆུ་ཚོད་ thời gian, đồng hồ
མིག་ཤེལ་ kính
ངོ་དེབ་ facebook
ཁ་རས་ khẩu trang
2.
ཨ་མ་ mẹ
པ་ཕ་ bố
ཕ་མ་ bố mẹ
བུ་མོ་ con gái, cô gái
བུ་ con trai, cậu bé, đứa trẻ
སྤུ་གུ་ đứa trẻ
སྤུན་ཀྱག་ họ hàng,
bà con
ཅོ་ཅོ་
anh trai
འོག་མ་
em trai/ em gái
ཨ་ལྕག་
chị gái
འོག་མ་བུ་མོ་
em gái
འོག་མ་བུ་
em trai
པོ་པོ་
ông nội
རྨོ་རྨོ་
bà ngoại
ཨ་ནེ་
dì nội
ཨ་ཞང་
chú bên ngoại
ཨ་སུ་
dì ngoại
ཨ་གུ་
chú bên nội
ཚ་བོ་ anh em họ/
cháu trai
ཚ་མོ་ chị em họ/
cháu gái
མནའ་མ་ cô dâu
མག་པ་ chú rể
ཁྱོ་ག་ chồng
སྐྱེས་དམན་ vợ, phụ nữ
ཁྱིམ་མཚེས་ hàng xóm
གྲོགས་མོ་ bạn [nữ]
གྲོགས་པོ་ bạn [nam]
ངོ་ཤེས་པ་ người quen
དགའ་རོགས་ người yêu
བཟའ་ཟླ་ vợ chồng
3.
གཅིག་ một
གཉིས་ hai
གསུམ་ ba
བཞི་ bốn
ལྔ་ năm
དྲུག་ sáu
བདུན་ bảy
བརྒྱད་ tám
དགུ་ chín
བཅུ་ mười
II. ཡོད། འདུག ཡོད་རེད།
1. ཡོད།/འདུག/ཡོད་རེད། - Động từ dựa trên tình huống
2. Thì quá khứ của འདུག/ཡོད་རེད།/ཡོད།
3. Dạng bị động và chủ động của འདུག/ཡོད་རེད།/ཡོད།
1.
ཡོད།/འདུག/ཡོད་རེད།, như đã đề cập ở bài 4, những từ trên không phải là động từ dựa theo 'Người' mà theo 'Tình huống'.
Tình huống:
ཡོད། Tôi đã ở tình thế tình huống sở hữu
འདུག Tôi khám phá tình huống sở hữu
ཡོད་རེད། Tôi đã khám phá trước đó tình huống sở hữu
Chúng có thể đi với tất cả "các đối tượng" hoặc tất cả "các đối tượng" có thể sử dụng 3 dạng động từ sở hữu khác nhau này.
Ví dụ:
ང་ལ་ཞ་སྨྱུག་ཡོད།
ང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་འདུག
ང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད་རེད།
ཁྱེད་རང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད།
ཁྱེད་རང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་འདུག
ཁྱེད་རང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད་རེད།
ཁོང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད།
ཁོང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་འདུག
ཁོང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད་རེད།
Để chúng mình kiểm tra nhé:
ང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད།
Điều này được nói khi tôi biết rằng tôi có mang theo một cây bút chì bên mình.
ང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་འདུག
Điều này được nói khi tôi phát hiện ra rằng tôi có một cây bút chì bên mình.
ང་ལ་ཞྭ་སྨྱུག་ཡོད་རེད།
Điều này được nói khi tôi đã quen với việc phát hiện ra rằng tôi có một cây bút chì bên mình.
ཁྱེད་རང་ལ་སྨྱུ་གུ་ཡོད།
Điều này được nói khi tôi mang theo một cây bút chì bên bạn.
ཁྱེད་རང་ལ་སྨྱུ་གུ་འདུག
Điều này được nói khi tôi phát hiện rằng bạn có một cây bút chì.
ཁྱེད་རང་ལ་སྨྱུ་གུ་ཡོད་རེད།
Điều này được nói khi tôi quen với việc phát hiện ra rằng bạn có một cây bút chì bên mình.
ཁོང་ལ་སྨྱུ་གུ་ཡོད།
Điều này được nói khi tôi mang theo một cây bút chì bên anh ấy/cô ấy.
ཁོང་ལ་སྨྱུ་གུ་འདུག
Điều này được nói khi tôi phát hiện ra rằng anh ấy/cô ấy có một cây bút chì.
ཁོང་ལ་སྨྱུ་གུ་ཡོད་རེད།
Điều này được nói khi tôi quen với việc phát hiện ra rằng anh ấy/cô ấy có một cây bút chì bên mình.
Xin lưu ý rằng có ba tình huống:
1. Tôi đã giữ/ở vào một tình thế
2. Tôi phát hiện ra
3. Tôi quen với việc phát hiện ra
2.
Lưu ý:
Thì quá khứ của động từ འདུག/ཡོད་རེད།/ཡོད། hoặc 'đã' sẽ được quyết định theo thời gian đã đề cập trước đó.
Một số cụm từ chỉ thời gian thông dụng có thể nói hoặc biến động từ 'has/have' thành 'had':
སྔོན་མ་ trước đây, trong quá khứ, དེ་དུས་ lần đó, ད་གིན་ một lúc trước đó, ཏོག་ཙམ་སྔོན་ལ་ trước đó một chút,
Ví dụ:
སྔོན་མ་ང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད།
Trước đây, tôi có một chiếc máy tính.
སྔོན་མ་ང་ལ་གློག་ཀླད་མེད།
Trước đây, tôi không có máy tính.
སྔོན་མ་ཁྱེད་རང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད་པས།
Trước đây bạn có máy tính không?
སྔོན་མ་ཁྱེད་རང་ལ་གློག་ཀླད་མེད་པས།
Không phải là trước đây bạn có một cái máy tính à?
དེ་དུས་ཁོང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད་རེད།
Lúc đó anh/cô ấy có một chiếc máy tính.
ད་གིན་ཁོང་ལ་དངུལ་འདུག
Cách đây không lâu, anh/cô ấy có tiền.
ཏོག་ཙམ་སྔོན་ལ་ཁོང་ལ་དངུལ་འདུག
Trước đó không lâu, anh ta đã có tiền.
Xin lưu ý rằng dạng động từ vẫn giữ nguyên.
3.
Vui lòng kiểm tra phần này cho dạng bị động và chủ động:
a) ང་ལ་གློག་ཀླད་ཡོད།
b) གློག་ཀླད་ང་ལ་ཡོད།
__ Câu 'a' đang trả lời câu hỏi 'Bạn có gì?' ཁྱེད་རང་ལ་ག་རེ་ཡོད།
__ Câu 'b' đang trả lời câu hỏi 'Ai có máy tính?' གློག་ཀླད་སུ་ལ་ཡོད།
III. ཡིན་ན་ཡང་ Nhưng,
Ví dụ:
ང་ལ་ཁྱི་ཡོད་ཡིན་ན་ཡང་། [ང་ལ་]ཞི་མི་མེད།
Tôi có chó nhưng không có mèo.
ཁོང་ལ་ཁྱི་ཡོད་རེད་ཡིན་ན་ཡང་། [ཁོང་ལ་]ཞི་མི་ཡོད་མ་རེད།
Anh ấy/cô ấy có một chú chó nhưng không có một chú mèo.
འདི་ཁོང་གི་གློག་ཀླད་རེད་ཡིན་ན་ཡང་། ཕ་གི་ཁོང་གི་གློག་ཀླད་མ་རེད།
Đây là máy tính của anh ấy/cô ấy nhưng cái ở kia thì không phải.
IV. དེ་རིང་གི་ཞེ་ས་ Kính ngữ hôm nay:
1.
2.
Lưu Ý:
1. Một người sẽ không sử dụng kính ngữ để nói về tài sản/vật sở hữu của bản thân!
(ví dụ: ངའི་གཟིམ་ཁྱི། ངའི་ཕྱག་ཚོད། ངའི་སྤྱན་ཤེལ། ངའི་ཡུམ། ངའི་ཡབ། ངའི་ཨ་བ། ངའི་སྲས། ངའི་སྲས་མོ། ངའི་སྐུ་ཟླ། sẽ không được nói)
Đây sẽ rơi vào lỗi tự kính trọng chính mình.
2. Động vật sẽ không được gọi với ལགས་ đi đằng sau tên chúng.
(ví dụ: ཁྱི་ལགས་/གཟིམ་ཁྱི་ལགས/ངཱོ་ལགས་ sẽ không được nói)
Đây sẽ rơi vào lỗi kính trọng thái quá (không đúng chỗ).